SHARE THIS

Showing posts with label Κατοχή. Show all posts
Showing posts with label Κατοχή. Show all posts

September 08, 2025

V.4«Όταν οι ήρωες....» DVD για την Επέτειο του έπους του 1940








ΓΙΑΤΙ ΜΑΣ ΑΡΕΣΕΙ Η ΑΛΗΘΕΙΑ

Μπορείτε να μας βρείτε στο Twitter


Greco-Italian War (1940-1941): Messages from Soldiers from the Front







ΓΙΑΤΙ ΜΑΣ ΑΡΕΣΕΙ Η ΑΛΗΘΕΙΑ

Μπορείτε να μας βρείτε στο Twitter


Μνήμη και Μαρτυρίες 1940-1944







ΓΙΑΤΙ ΜΑΣ ΑΡΕΣΕΙ Η ΑΛΗΘΕΙΑ

Μπορείτε να μας βρείτε στο Twitter

September 07, 2025

Ο πιο δραματικός χειμώνας (1942) της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας

Ο πιο δραματικός χειμώνας (1942) της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας
 

Εκατόμβες θυμάτων από την πείνα και δραματικές καιρικές συνθήκες


Γράφει ο Ελευθέριος Γ. Σκιαδάς

Ο χειμώνας του 1942 υπήρξε ο πιο δραματικός της σύγχρονης ελληνικής Ιστορίας. Ποτέ άλλοτε, είτε σε καιρούς επαναστάσεων, πολέμων και εθνικών κινδύνων είτε σε περιόδους φυσικών καταστροφών, δεν καταγράφηκε τόσο μεγάλος αριθμός θυμάτων και ακόμη περισσότερο απαξίωση και εξευτελισμός της ανθρώπινης ζωής και αξιοπρέπειας. Οι Γερμανοί κατακτητές, έχοντας κοντά τους ηττημένους Ιταλούς και με την αρωγή εξωνημένων Ελλήνων, καταπάτησαν τις διεθνείς συνθήκες και λεηλάτησαν τον εθνικό πλούτο. Οικειοποιήθηκαν τα συναλλαγματικά αποθέματα, τα τρόφιμα και τα αγαθά, τα οποία διοχέτευαν στον στρατό Κατοχής ή για να καλύψουν τις ανάγκες των χωρών τους.

Πείνα και νεκροί

Ο Ιανουάριος 1942 ήταν ο μήνας που η εξαθλίωση του άμαχου πληθυσμού από τις στερήσεις υπερέβαινε τις χειρότερες προβλέψεις. Το φαινόμενο έπληξε κυρίως την ελληνική πρωτεύουσα και το επίνειό της. Οι επιστημονικές μελέτες κάνουν λόγο για εξαπλασιασμό των θανάτων στην Αθήνα. Σύμφωνα με την καθηγήτρια Ευγενία Μπουρνόβα τα πρώτα θύματα ήταν οι άρρωστοι στα νοσοκομεία, αφού τα ιδρύματα στερούνταν των αναγκαίων τροφίμων, και ακολουθούσαν οι άνδρες άνω των 50 ετών και οι γυναίκες άνω των 60 ετών. Τα παιδιά φαίνεται πως αντιστάθηκαν περισσότερο, σύμφωνα με τους απόλυτους αριθμούς των διαφόρων μελετών. Οι οποίες καταλήγουν στο συγκινητικό συμπέρασμα ότι ο Έλληνας οικογενειάρχης «πρότεινε τα στήθη για να σώσει την οικογένειά του και έπεσε πρώτος»! Ακολούθησαν οι γέροντες -τέσσερις από τους πέντε νεκρούς από πείνα ήταν άνδρες- και οι ηλικιωμένες μητέρες.

Ωστόσο, και οι πλέον έγκυρες μελέτες, οι οποίες αναφέρουν πως τον πρώτο μήνα του 1942 καταγράφηκαν 3.096 θάνατοι, εκ των οποίων το 50% περίπου από υποσιτισμό και ασιτία, αποδέχονται ότι τα στοιχεία αυτά δεν είναι ακριβή. Εκατοντάδες ακόμη νεκροί, κυρίως από τις φτωχικές δυτικές συνοικίες (Πετράλωνα, Βοτανικό, Μεταξουργείο, Γκάζι, Πλάκα κ.ά.), δεν δηλώθηκαν. Είτε για να κρατήσουν οι οικείοι το δελτίο τροφίμων, είτε γιατί τάφηκαν σε ομαδικούς τάφους.

Δραματικές καιρικές συνθήκες

Σαν να μην έφταναν οι εκατόμβες θυμάτων από την πείνα, τον Ιανουάριο 1942 προστέθηκαν και οι δραματικές καιρικές συνθήκες. Οι θερμοκρασίες που σημειώθηκαν ήταν πρωτοφανείς για τα ιστορικά δεδομένα της χώρας. Το χιόνι που επισκέφτηκε την πρωτεύουσα από τις αρχές Ιανουαρίου έφτανε στα 20-30 εκατοστά, ενώ στα προάστια, όπως η Αγία Παρασκευή, το Χαλάνδρι, η Κηφισιά, η Εκάλη και το Μαρούσι, ξεπερνούσε τα 50 εκατοστά. Η θερμοκρασία τις νυκτερινές ώρες έπεφτε στους μείον 4-5 βαθμούς. Ακόμη χειρότερη ήταν η κατάσταση στην Μακεδονία, αφού στην Θεσσαλονίκη η θερμοκρασία κατέβηκε στους 7 βαθμούς υπό το μηδέν, στη Φλώρινα -18 και στην Κοζάνη -16! Προς τα τέλη Ιανουαρίου το θερμόμετρο στην Αθήνα συνέχιζε να κατεβαίνει κάτω από το μηδέν, ενώ στην Θεσσαλονίκη, στις 24 Ιανουαρίου 1942, το θερμόμετρο μέσα στην πόλη κατέγραφε 13 βαθμούς κάτω από το μηδέν. Γενικότερα στην Μακεδονία οι θερμοκρασίες κυμάνθηκαν μεταξύ 18 και 22 βαθμών κάτω από το μηδέν, ενώ το χιόνι στο Αμύνταιο έφθανε στα τρία μέτρα.

Για να ζεσταθούν οι κάτοικοι της Αττικής άρχισαν να ξυλεύουν τα γύρω δάση (Κοκκιναρά, Πεντέλης, Καστριού, Στροφυλίου, Μαγκουφάνας κ.ά.) παρά τις αντιδράσεις των Γερμανικών Αρχών. Όταν δε η κατάσταση έφτασε στο απροχώρητο, ο εξαθλιωμένος πληθυσμός ξεπάστρευε τα δένδρα και τις δενδροστοιχίες μέσα στην πόλη των Αθηνών! Η ανάγκη για επιβίωση ξεπερνούσε κάθε αναστολή και απειλή. Το ηλεκτρικό ρεύμα κοβόταν επί 6 ή 8 ώρες την ημέρα και από τις 10 Ιανουαρίου κοβόταν εντελώς από το πρωί έως το απόγευμα (07:00-18:00). Διακόπηκε η συγκοινωνία των τρόλεϊ, έκλεισαν τα σχολεία και κόπηκε το φωταέριο στην Αθήνα «λόγω ελλείψεως γαιάνθρακος».

Συσσίτιο της «ΕΟΧΑ».

Οι «πεινασμένοι γλάροι»

Και ενώ οι εφημερίδες γέμιζαν από αγγελίες για την αγορά κοσμημάτων στους κεντρικούς δρόμους των Αθηνών, κουρελιασμένα και κάτισχνα παιδιά ζητιάνευαν παίρνοντας που και που κάποια χάρτινη δραχμή από τους περαστικούς. Τότε έπεφταν σαν πεινασμένοι γλάροι για να αγοράσουν από τις λαμαρίνες υπαίθριων πωλητών μαύρα κατασκευάσματα αγνώστου σύνθεσης και προέλευσης που είχαν τη «μορφή πλακουντίων». Στο Αισχροδικείο εκδικάζονταν όλο και περισσότερες περιπτώσεις ανθρώπων, οι οποίοι συλλαμβάνονταν ως «μαυραγορίτες», για να αποδειχθεί τελικά ότι έκλεβαν γάτες, σκύλους αλλά και γαϊδούρια όχι για να τα πουλήσουν, αλλά για να τα φάνε.

Ο Ιατρικός Σύλλογος Αττικοβοιωτίας δημιουργεί «Καταφύγια Επειγούσης Περιθάλψεως», στα οποία έπρεπε να προσέρχονται ή να προσκομίζονται «μόνον οι εν εξαντλητική καταστάσει ευρισκόμενοι ανά τας οδούς»! Στον Πειραιά εγκαινιάζεται το «Άσυλον Πείνης» με 150 κρεβάτια προς περίθαλψη των εξαντλημένων από την πείνα.

Όλοι γνώριζαν πλέον, τον Ιανουάριο 1942, το όνομα «Κουρτουλούς». Ήταν το τούρκικο ατμόπλοιο με το οποίο έφθαναν ορισμένες ποσότητες τροφίμων με πρωτοβουλία της Εκκλησίας της Ελλάδος. Πρόλαβε να κάνει τέσσερα ταξίδια -το τελευταίο στις 5 Ιανουαρίου 1942- πριν εξοκείλει στη θάλασσα του Μαρμαρά, προκαλώντας πανικό στο χειμαζόμενο πληθυσμό των Αθηνών. Ο Αρχιεπίσκοπος Δαμασκηνός υπήρξε ο Ιεράρχης που ύψωσε το ανάστημά του οργανώνοντας ένα πρωτοφανές δίκτυο συσσιτίων, μέσω του «Εθνικού Οργανισμού Χριστιανικής Αλληλεγγύης» που ιδρύθηκε τον Δεκέμβριο 1941 και συνεργάστηκε με τον Διεθνή Ερυθρό Σταυρό. Στις 28 Ιανουαρίου 1942 αρχίζουν τα μαθητικά συσσίτια ενώ ο ελληνικός λαός συνεχίζει να στροβιλίζεται -για τρία περίπου χρόνια ακόμη- στην δίνη της Κατοχής.


πηγή:

https://www.taathinaika.gr/o-pio-dramatikos-cheimonas-1942-tis-sygchronis-ellinikis-istorias/#:~:text=%CE%9F%20%CE%99%CE%B1%CE%BD%CE%BF%CF%85%CE%AC%CF%81%CE%B9%CE%BF%CF%82%201942%20%CE%AE%CF%84%CE%B1%CE%BD%20%CE%BF,%CE%B5%CE%BE%CE%B1%CF%80%CE%BB%CE%B1%CF%



ΓΙΑΤΙ ΜΑΣ ΑΡΕΣΕΙ Η ΑΛΗΘΕΙΑ

Μπορείτε να μας βρείτε στο Twitter

Αυτοσχέδια κάρα και καρότσια στα χρόνια της Κατοχής

Αυτοσχέδια κάρα και καρότσια στα χρόνια της Κατοχής
 

Γράφει ο Ελευθέριος Γ. Σκιαδάς

«Όταν κάποτε ο Αττικός ουρανός ξαναγνωρίση τον στέφανον των ίων και την γαλήνην των καλών ημερών, θα ομιλούμε πάλιν περί της «κουρσίτσας» και της «λιμουζίνας» και -ώ της ανθρωπίνης αχαριστίας!- κανείς δεν θα αναφέρει τα ευεργετικά κασόνια»[1]! Αυτά έγραφε καταμεσής της Κατοχής ο Γ. Άννινος, ο οποίος περιέγραφε την ποικιλία των κάρων και των καροτσιών που χρησιμοποιούσαν οι άνθρωποι για την εξυπηρέτησή τους τα μαύρα κείνα χρόνια. Σε αραμπάδες είχαν μεταβληθεί οι κασόνες του πετρελαίου, τα φορτσέρια, μέσα στα οποία κάποτε συσσωρεύονταν προικιά. Επίσης, οι μπουγαδόκασες είχαν αποκτήσει ρόδες για να εξυπηρετήσουν τις επείγουσες ανάγκες. Η πλέον απεχθής χρήση ήταν η μεταφορά όσων πέθαιναν στους δρόμους από την πείνα.

Χαμίνια με καρότσια σε δρόμο των Αθηνών. Φωτ. αρχείο «Συλλόγου των Αθηναίων».

Αυτοσχέδια καροτσάκια

Εξάλλου είχαν εξαφανιστεί τα ταξί από τους δρόμους και την θέση τους είχαν καταλάβει τα «χειραμάξια», τα οποία μετέφεραν κάθε είδους εμπόρευμα και ενίοτε ανθρώπους. «Πως ξεφύτρωσαν οι χιλιάδες των κιβωτίων που εφοδιάσθηκαν με δύο ρόδες κάθε είδους και με δύο χερούλια για να τεθούν στην υπηρεσία του εμπορίου και των αναγκών του καθενός;» αναρωτιόταν ο δημοσιογράφος  Ε. Τζαμουράνης ήδη τον Δεκέμβριο 1941[2]. Σε κάθε γωνιά, στους εμπορικούς δρόμους, έξω από κάθε μαγαζί και στους σταθμούς υπήρχαν τέτοια αυτοσχέδια καροτσάκια. Το «Εκταιλούντε Μαιταφορέ» έδινε και έπαιρνε σε διάφορες εκδοχές και τα καρότσια, τα οποία οδηγούσαν συμπαθέστατα χαμίνια, μετέφεραν ακόμη και γερόντισσες και γέρους ανήμπορους.

Μεταφορά ηλικιωμένης με κάρο στην Κατοχή.

Ανέσεις κασονιών

Τα καρροειδή κασσόνια γνώρισαν δυσάρεστες… δόξες. Δεν λειτουργούσαν όπως στα πρώτα χρόνια του Όθωνος, όταν οι Αθηναίες μεταφέρονταν στις εσπερίδες του αντιβασιλέα Άρμανσμπεργκ. Στα χρόνια της Κατοχής οι κομψές Αθηναίες των Κουπονιών, των Ποδαράδων, της Νέας Σμύρνης και των άλλων ακραίων περιοχών απολάμβαναν τις… ανέσεις των κασονιών και με τη βοήθεια του.. γκαζοζέν. Κάθε μέρα, γύρω από την κεντρική αγορά των Αθηνών, χιλιάδες άνθρωποι ξεχύνονταν προσπαθώντας να εξασφαλίσουν τα προς το ζην για τους ίδιους και την οικογένειά τους. Υπαίθριοι μικροπωλητές καταλάμβαναν τα πεζοδρόμια και μέρος των οδοστρωμάτων.

 

Έργο του Frederick V. Carabott. Aπό την έκδοση «1941-1945. Ο Πόλεμος ενός εφήβου». Σε πρώτο πλάνο άνθρωπος μεταφέρει νεκρούς με καρότσι καταμεσής της Κατοχής.

Μακάβριες μεταφορές

Απέραντος ήταν ο αριθμός των χειροκίνητων και αυτοσχέδιων καροτσιών που κυκλοφορούσαν ακατάπαυστα πάνω κάτω ολημερίς. Έτοιμα να πραγματοποιήσουν οιαδήποτε εξυπηρέτηση. Πολλές φορές και θλιβερό καθήκον. Είναι συγκλονιστική η μαρτυρία του Αντώνη Δούκα στο βιβλίο του «Ένα παιδί της Κατοχής θυμάται…»[3]. Καταγράφει μία εικόνα που είδε τον Αύγουστο του 1941, ανήμερα της εορτής της Παναγίας, στην πλατεία Ομονοίας. Συνάντησε δύο μικρά αγόρια, ξυπόλητα, ρακένδυτα και αδυνατισμένα από την πείνα, να κουβαλούν ένα καρότσι ξύλινο από εκείνα που είχαν μονάχα μία ρόδα μπροστά. Είχαν φορτωμένα δύο πτώματα, τα οποία προφανώς είχαν μαζέψει από κάποιο κοντινό πεζοδρόμιο. Το έσπρωχναν και οι δύο μαζί πηγαίνοντας λίγο παρακάτω που περίμεναν τα κάρα της δημαρχίας. Παρέδωσαν το φορτίο τους σε κάποιον υπεύθυνο και εκείνος τους έδωσε ένα κομμάτι ψωμί, προφανώς αντίτιμο του κόπου τους…

Η Πλατεία Κολωνακίου τον χειμώνα 1941-1942. Κόσμος χρησιμοποιεί ως μέσο μεταφοράς ξύλινα κιβώτια καρότσια.

«Καρροτσουπόλεις»

Μεγάλη κίνηση από χειροκίνητα καροτσάκια που μετέφεραν ξύλα παρουσιαζόταν στην λεωφόρο Κηφισιάς. Δεν έλειψαν και τα παράπονα ότι έτρεχαν… αφηνιασμένα στην οδό Αδριανού βάζοντας σε κίνδυνο την σωματική ακεραιότητα των διαβατών. Τα ίδια συνέβαιναν όμως και στην πόλη του Πειραιώς. Στην πλατεία Ιπποδαμείας, κοντά στην γέφυρα του ηλεκτρικού σιδηρόδρομου, εκεί που άλλοτε άνθιζε το εμπόριο των παλαιών ειδών, παρατάσσονταν το 1942 εκατοντάδες καροτσάκια, δίτροχα και τετράτροχα. Κάθε πρωί από την ανατολή έως την δύση του ήλιου, το τμήμα αυτό του Πειραιά, παρουσίαζε εξαιρετικά ζωηρή κίνηση. Εκεί έφταναν, όσα λαχανικά υπήρχαν για κατανάλωση, από τις περιφέρειες του Αγίου Ιωάννου Ρέντη και του Μοσχάτου. Αλλά και ότι έφτανε με τα καΐκια από τα νησιά εκεί το εξέθεταν για πώληση. Δικαιολογημένα λοιπόν ο Γ. Άννινος έγραφε πως στην Κατοχή η Αθήνα και ο Πειραιώς είχαν μεταβληθεί σε «Καρροτσουπόλεις»[4].

Πρώτη δημοσίευση: Εφημερίδα «Δημοκρατία» 16 Ιανουαρίου 2018.


πηγή:

https://www.taathinaika.gr/aftoschedia-karra-kai-karotsia-sta-chronia-tis-katochis/.



ΓΙΑΤΙ ΜΑΣ ΑΡΕΣΕΙ Η ΑΛΗΘΕΙΑ

Μπορείτε να μας βρείτε στο Twitter

POPULAR POSTS OF ALL TIME

Blog Archive

Το εύδαιμον το ελεύθερον, το δ’ ελεύθερον το εύψυχον. – Ευτυχισμένοι είναι οι ελεύθεροι και ελεύθεροι είναι οι γενναίοι. // // Happy are the free and free are the brave.