Κωνσταντίνος Πλεύρης : «Ήρθε το τέλος της Ελλάδας;» - Γρηγόρης Σερέτης

Κωνσταντίνος Πλεύρης : «Ήρθε το τέλος της Ελλάδας;» - Γρηγόρης 

Σερέτης

πηγή:

Grigorios Seretis

52.9K subscribers

Sep 10, 2025

dioskourosnews.com

ΓΙΑΤΙ ΜΑΣ ΑΡΕΣΕΙ Η ΑΛΗΘΕΙΑ

Μπορείτε να μας βρείτε στο Twitter

https://twitter.com/SpartacusGr2

70 χρόνια «Μικρός Ήρως»: H μεγάλη ιστορία του θρυλικού pulp

 70 χρόνια «Μικρός Ήρως»: H μεγάλη ιστορία του θρυλικού pulp

Με αφορμή την έκθεση για τη συμπλήρωση 70 ετών από την πρώτη περιπέτεια του Στέλιου Ανεμοδουρά, το «Κ» σκαλίζει την ιστορία των θρυλικών εκδόσεων.

Τέτοιες μέρες του 1953 εμφανίζεται στα πρακτορεία Τύπου και στα περίπτερα της χώρας το πρώτο τεύχος με μια ιστορία με τίτλο Ελεύθερος σκλάβος. Είναι η αρχή μιας πορείας 15 ετών που χάρισε στον Μικρό Ήρωα μια ιδιαίτερη θέση στην καρδιά των Ελλήνων αναγνωστών. Σήμερα, μετά 70 χρόνια, οι τωρινές εκδόσεις Μικρός Ήρως τιμούν την κληρονομιά του Στέλιου Ανεμοδουρά με μια έκθεση στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης, με τη συμμετοχή 45 νέων και διακεκριμένων καλλιτεχνών που δημιούργησαν επί τούτω ένα μονοσέλιδο έργο εμπνευσμένο από τις περιπέτειες του Μικρού Ήρωα. Στο πλαίσιο της έκθεσης θα κυκλοφορήσει επίσης ένα λεύκωμα με πληροφορίες, δηλώσεις επώνυμων αναγνωστών και αδημοσίευτο υλικό. 

Από το 1953, λοιπόν, μέχρι το 1968, με εβδομαδιαίες πωλήσεις στα 15.000 φύλλα (χώρια η παραναγνωσιμότητα), 798 τεύχη που «στρογγυλοποιήθηκαν» με δύο ανέκδοτα έργα το 1995, 25.536 σελίδες με τις περιπέτειες του «Παιδιού-Φάντασμα», Γιώργου Θαλάσση, της Κατερίνας και του Σπίθα ενάντια στους Γερμανούς. Φρέσκος διάλογος που «κουμπώνει» σε κάθε ήρωα, λιτή και κατανοητή γλώσσα μακριά από «ξύλινους» πατριωτισμούς αρκούσαν για να συνεπάρουν αναγνώστες από διαφορετικές γενιές, ενώ οι εικονογραφήσεις του Βύρωνα Απτόσογλου ενίσχυσαν τη βαρύτητα των ιστοριών και οι χαρακτήρες του μεταφέρθηκαν στο θέατρο και ενέπνευσαν τραγουδοποιούς. 

Σκίτσο του Στέλιου Ανεμοδουρά (1917-2000), που υπήρξε η ψυχή και το μυαλό πίσω από τον Μικρό Ήρωα. 

Σε αντίθεση με τις διαδοχικές εικόνες και τα κειμενικά συννεφάκια των κόμικς, στον Μικρό Ήρωα συναντούσε κανείς πυκνό κείμενο που συνδυαζόταν με τις εικονογραφήσεις. «Φαντάζομαι πως στο βάθος της καρδιάς του ο κυρ Στέλιος θα ήθελε πολύ να ήταν κόμικ ο Μικρός Ήρως, για να μιμηθεί τους Αμερικανούς, αλλά δεν νομίζω ότι γινόταν. Είχε πολλή δράση και χρειαζόταν ήδη μεγάλη μαστοριά για να κυκλοφορήσει σε στιλ “κλασικών εικονογραφημένων”», μας λέει ο γνωστός εικονογράφος Αλέκος Παπαδάτος, που συμμετέχει στην έκθεση. 

«Στα μάτια των παιδιών ο Μικρός Ήρως ήταν κάτι πάρα πολύ σύγχρονο, κάτι πάρα πολύ φρέσκο. Ήταν ένα περιοδικό που κόμιζε μια καινούργια αισθητική νοοτροπία, η οποία όφειλε πολλά στο αμερικανικό παλπ από συγγραφική και εικονογραφική πλευρά», αναφέρει ο Νίκος Φιλιππαίος, ακαδημαϊκός και ερευνητής πάνω στα λαϊκά αναγνώσματα, σε συνέντευξη που έδωσε στον Νικόλα Ζηργάνο για τους σκοπούς της έκθεσης. «Απευθυνόταν καθαρά σε παιδιά και εφήβους, ενώ η θεματολογία του ήταν κατά κάποιον τρόπο ψευδοϊστορική, παρουσιάζοντας μια ομάδα τριών παιδιών η οποία πήρε μέρος στην αντίσταση κατά των Γερμανών».

Γιώργος, Σπίθας, Κατερίνα

Στο εξώφυλλο εκείνου του πρώτου τεύχους βλέπουμε τον Γιώργο Θαλάσση να ακινητοποιεί με μια ιαπωνική λαβή έναν Γερμανό στρατιώτη που ετοιμάζεται να μαστιγώσει μια νεαρή γυναίκα και το παιδί της. «Είναι νύχτα. Μια ξάστερη, γλυκειά ανοιξιάτικη νύχτα. […] Μα οι κάτοικοι της Αθήνας δεν βγαίνουν από τα σπίτια τους. Ξέρουν ότι μέσα στη γλυκειά νύχτα παραμονεύει ο θάνατος. Δεν είναι ελεύθεροι! Είναι σκλάβοι που στενάζουν κάτω από την μπόττα του σκληρού Γερμανού και το μαστίγιο του νικημένου Ιταλού». Οι Γερμανοί κυνηγούν και πυροβολούν έναν  Έλληνα πράκτορα και ένα νεαρό παιδί «δώδεκα ή δεκατριών χρονών, με μαύρα μαλλιά, γεροδεμένο σώμα και πονηρό προσωπάκι», που γνωρίζει ξένες γλώσσες και πολεμικές λαβές και καλείται να φέρει εις πέρας την τελευταία του επιθυμία: να αποκτήσει έναν κατάλογο με ονόματα Ελλήνων αντιστασιακών που βρίσκεται στα χέρια ενός ταγματάρχη των Ες-Ες. Έτσι συστήνει τον Γιώργο Θαλάσση ο Στέλιος Ανεμοδουράς ή μάλλον ο «Θάνος Αστρίτης», όπως υπογράφει στο τέλος κάθε ιστορίας.

«Κατά έναν τρόπο, ο Γιώργος Θαλάσσης συνδυάζει την ιδανικότερη εικόνα ενός Ελληνόπουλου της Κατοχής που είναι ατρόμητο, δίνει τη ζωή του για την πατρίδα», αναφέρει ο Στέλιος Ανεμοδουράς το 1984 σε αδημοσίευτη συνέντευξη που συμπεριλαμβάνεται στο επετειακό λεύκωμα που επιμελήθηκε ο Γ. Βλάχος. «Τα αισθήματά του είναι ευγενέστατα, ακόμη και τον χειρότερο εχθρό του, τον πιο κακούργο, όταν τον έχει στα χέρια του, δεν τον αγγίζει, δεν τον χτυπά και, βέβαια, δεν τον σκοτώνει ποτέ. […] Γενικά, ήταν ένας ήρως που ήταν πάνω σε ένα πολύ υψηλό βάθρο για τα παιδιά εκείνης και της σημερινής εποχής». Στο ίδιο τεύχος γνωρίζουμε και τον Σπίθα, «ένα αιώνια πεινασμένο παιδί» με στρογγυλή μύτη και πλατύ χαμόγελο, ένα αγαθό άτομο και πιστό σύντροφο του Γιώργου Θαλάσση. «Εκείνος στον οποίο βασίστηκε η επιτυχία» του Μικρού Ήρωα, όπως αναφέρει ο δημιουργός του.

Στα επόμενα τεύχη, συστήνεται η Κατερίνα, το «Κορίτσι-Φάντασμα», που «είχε όλη εκείνη τη δύναμη που έχει μια γυναίκα όταν αγαπά και την πατρίδα της και τον άνθρωπο με τον οποίο συνεργάζεται». Η υπερβολική συμπάθεια που διακατείχε τη σχέση της με τον Γιώργο Θαλάσση άφηνε πάντοτε υπόνοιες για κάτι ερωτικό. Η Στέλλα Στεργίου, μία από τους εικονογράφους που συμμετέχουν στην έκθεση, εμπνεύστηκε για το έργο της από τα αισθηματικά υπονοούμενα και παρουσίασε τους δύο ήρωες να χαλαρώνουν από μια περιπέτεια και να κάθονται ο ένας δίπλα στον άλλο, με την Κατερίνα να δείχνει την αγάπη της αγνά και με βλέμμα ντροπαλό. «Πάντοτε απορούσα αν είναι ή αν δεν είναι ζευγάρι. Καιγόμουν να μάθω», μας λέει. Και δεν είναι η μόνη, καθώς εκείνα τα χρόνια έφταναν στα γραφεία των εκδόσεων γράμματα αναγνωστών που επιθυμούσαν διακαώς να μάθουν για το μέλλον των ηρώων και για το αν παντρεύτηκαν. Πάντως, οι τρεις τους απάρτιζαν μια ακατανίκητη ομάδα που κατατρόπωνε και εξουδετέρωνε αντιπάλους, όπως η Φροϊλάιν Χ, ο Σεϊτάν Αλαμάν, ο Κόρακας, ο Γιαχαμούτο Κοτούλα, ο Τζαναβάρ και άλλοι πολλοί ακόμη. Η Στέλλα γνώρισε τον Μικρό Ήρωα στην εφηβεία της μέσα από σκόρπια τεύχη που ανακάλυψε τυχαία στο πατρικό της. «Ήταν η πρώτη επαφή με κάτι που έμοιαζε ενήλικο», μας λέει.

Εικονογράφηση του Θανάση Καραμπάλιου, που συμμετέχει στην έκθεση για τον Μικρό Ήρωα. 

Ο κύριος Στέλιος ο προϊστάμενος 

Πριν από τον Μικρό Ήρωα, ο Ανεμοδουράς ασχολιόταν με το πρότζεκτ του Υπερανθρώπου, αμερικανικής έμπνευσης, και στο επόμενο βήμα του ήθελε ένα αμιγώς ελληνικό ανάγνωσμα. Όταν μοιράστηκε την ιδέα του, άκουσε διάφορες αντιρρήσεις. «Ο συνεταίρος μου τότε αντέδρασε, διότι πίστευε ότι ήταν πολλοί οι γερμανόφιλοι στην Ελλάδα […] και ότι θα μας έδερναν κιόλας γιατί θα γράφαμε εναντίον τους», αναφέρει το ’84. Ωστόσο, δεν τον άκουσε. Έσκαψε στις αναμνήσεις του, θυμήθηκε καλαμπούρια και συνεργασίες με κομάντος που προκαλούσαν σαμποτάζ στα γερμανικά μεταγωγικά πλοία στις Κυκλάδες, περιστατικά με συλλαλητήρια Βουλγάρων στη Θεσσαλονίκη που έφτασαν στα αυτιά του και έχτισε αυτές τις ιστορίες με συχνές αλλαγές συναισθημάτων και υπερβολή. «Χωρίς υπερβολή δεν γίνεται τίποτα», συνήθιζε να λέει. 

Τα τραύματα της Κατοχής και του Εμφυλίου ήταν νωπά στην Ελλάδα του ’50. Στο διχαστικό κλίμα της εποχής, οι ιστορίες του Μικρού Ήρωα εξέπεμπαν ανθρωπιά, θάρρος, αλληλεγγύη για τον καταπιεσμένο και μίσος απέναντι σε οποιαδήποτε μορφή αυταρχικότητας. «Υπήρχαν οι μνήμες από τη δεκαετία του ’40, οπότε, κατά κάποιον τρόπο, ο Μικρός Ήρως θύμιζε στα παιδιά αυτά την παιδική τους ηλικία, αλλά προσπαθούσε λιγάκι να ηρεμήσει τα μετεμφυλιακά πνεύματα, που ήταν πάρα πολύ οξυμμένα πολιτικά και κοινωνικά, και να συμφιλιώσει τα παιδιά και τους εφήβους με την τραυματική μνήμη του ’40», συνεχίζει ο κ. Φιλιππαίος.

Για τις εικονογραφήσεις του Μικρού Ήρωα ο Στέλιος Ανεμοδουράς έδινε σκίτσα από αμερικανικά κόμικς στον νεαρό εικονογράφο Βύρωνα Απτόσογλου, για να εμπνευστεί.

«Από τον Μικρό Ήρωα πληροφορηθήκαμε ότι μπορεί να υπάρχει ένας κρυμμένος ασύρματος (“εδώ Κάιρο, εδώ Κάιρο”) που συντονίζει τους μαχητές της Δημοκρατίας εναντίον των εισβολέων», λέει ο Διονύσης Σαββόπουλος στον Νικόλα Ζηργάνο. Ο Θεσσαλονικιός τραγουδοποιός είχε γνωρίσει τον Ανεμοδουρά ως προϊστάμενό του την περίοδο που έκανε ελεύθερο ρεπορτάζ στον Ελεύθερο Τύπο, το 1963. «Αισθάνθηκα μεγάλη συγκίνηση. Εγώ, ο νεαρός συντάκτης, κι ο προϊστάμενός μου να έχουμε περάσει μέσα από ηρωικές καταστάσεις, να έχουμε διασχίσει φλόγες, να έχουμε διαφύγει πυροβολισμών και, αντί να καθόμαστε τώρα σε ένα τραπέζι και να συζητάμε […] πώς θα ειδοποιήσουμε τους Συμμάχους για την επικείμενη προδοσία π.χ. […] με έστελνε ο κύριος Στέλιος, παραδείγματος χάριν, να φέρω στοιχεία που να δείχνουν ότι παρανόμως η πεθερά του τάδε ενωμοτάρχου κατέχει άδεια περιπτέρου, ενώ δεν τη δικαιούται, ή να πάω στο Αστεροσκοπείο Αθηνών να μου εξηγήσουν τι είναι αυτές οι Αλκυονίδες μέρες. Αυτό με έκανε να σεβαστώ ιδιαίτερα αυτόν τον άνθρωπο […]. Ενώ άναψε φλόγες μέσα στις ψυχές των εφήβων για τόσο πολλά χρόνια, ήταν ένας απλός, σεμνός δημοσιογράφος».

Πέρα από το έμφυτο ταλέντο της διήγησης των ιστοριών, τους καλοδουλεμένους διαλόγους και τη δημοσιογραφική του ακεραιότητα, το στοιχείο για το οποίο ξεχώριζε ο Ανεμοδουράς ήταν η επαφή του με τα παιδιά. Το πώς έπιανε το πνεύμα και την σπιρτάδα τους και τη μετέφερε στο χαρτί. Διάβαζε στον γιο του τις ιστορίες που έγραφε και, άμα παρατηρούσε πως δεν ανταποκρινόταν στα αστεία του κειμένου, την έγραφε ξανά. «Είχα μια εμπιστοσύνη ότι αυτό το οποίο θα διαβάσει ένα παιδί και θα του αρέσει, θα αρέσει σε όλα τα παιδιά». Ακόμα και στα παιδιά πέρα από τη γενιά στην οποία αρχικά απευθυνόταν.

Στιγμιότυπο από τις διακοπές του Στέλιου Ανεμοδουρά και της συζύγου του, Κατερίνας, στη Ρώμη. 

«Όπου κι αν είσαι, θα ’χεις γεράσει»

Τη δεκαετία του ’80, ο πατέρας του Φοίβου Δεληβοριά μιλούσε για τον Μικρό Ήρωα σαν να ήταν το «ιερό δισκοπότηρο», θυμάται ο ίδιος στη συνέντευξη που έδωσε για την επέτειο. «Το ’87, λοιπόν, προς μεγάλη χαρά του πατέρα μου, βγαίνουν πάλι σε ανατυπώσεις τα τευχίδια του Μικρού Ήρωα σε τόμους σε εξαιρετικές εκδόσεις, και εγώ λαχταράω να τα πάρω και γίνομαι φανατικότερος του πατέρα μου. Ο πατέρας μου διάβασε δυο τρία για να θυμηθεί πώς ήταν, μπήκα κι εγώ όμως πολύ στο παιχνίδι και θυμάμαι ότι ένα ολόκληρο καλοκαίρι, στη Νέα Μάκρη όπου παραθερίζαμε, αδημονούσα και εγώ και οι φίλοι μου, παρότι ήμασταν άλλης κουλτούρας και άλλης γενιάς, για να βγει ο επόμενος τόμος», θυμάται ο Δεληβοριάς, που θεωρεί ότι οι περιπέτειες εκείνες τον διαμόρφωσαν κατά την εφηβεία του. Εκτός από τις ιστορίες του Ανεμοδουρά, μεγάλο ρόλο έπαιξε και ο Μικρός Ήρωας του Λουκιανού Κηλαηδόνη, ένα τραγούδι του 1976 που γράφτηκε για τις ανάγκες της παράστασης του Ελεύθερου Θεάτρου Το τραμ το τελευταίο, με θέμα την παιδική ηλικία των πρωταγωνιστών. «Το αγαπούσε πάρα πολύ αυτό το τραγούδι ο Λουκιανός», λέει για τους σκοπούς της έκθεσης η κόρη του, Μαρία Κηλαηδόνη. «Χαρακτηριστικά θυμάμαι ότι το έλεγε πάντα ως ανκόρ […], το τελευταίο τραγούδι που έλεγε πριν τελειώσει η βραδιά στις μεγάλες συναυλίες του, κι ο κόσμος σηκωνόταν και ερχόταν μπροστά και γινόταν κάτι πολύ μεγάλο, ένας ωραίος χαμός».

Οι στίχοι του Κηλαηδόνη είχαν αγγίξει πολλούς αναγνώστες του Μικρού  Ήρωα, έφερναν στον νου κάτι νοσταλγικό, καθώς είχαν περάσει οκτώ χρόνια από την τελευταία έκδοση. «Έχει μια απλότητα ο στίχος του, που με δυο τρεις λέξεις νομίζεις ότι έγραψε το πιο εύκολο τραγούδι του κόσμου. Δεν είναι έτσι όμως. Η εικονοποιία του είναι πάρα πολύ συγκεκριμένη και πάρα πολύ απλή, αλλά έχει πάρα πολύ αίσθημα από πίσω και γι’ αυτό πάρα πολλά στάδια ανάγνωσης. Νομίζω ότι αυτό έχει και η λαϊκή παιδική λογοτεχνία του Ανεμοδουρά», επισημαίνει ο Δεληβοριάς.

Ο Αλέκος Παπαδάτος εμπνεύστηκε το σχέδιό του από τον κωμικό χαρακτήρα του Σπίθα.

Τις επανεκδόσεις ακολούθησαν οι θεατρικές μεταφορές, με την πιο πρόσφατη στο ΚΘΒΕ στη Θεσσαλονίκη, τη σεζόν 2012-13, με 17.515 θεατές να έχουν παρακολουθήσει τις 90 παραστάσεις. Ο Αλέκος Παπαδάτος δεν ξεχνάει την απόπειρα μεταφοράς των περιπετειών της θρυλικής τριάδας σε animation μεγάλου μήκους. «Τη δεύτερη φορά που ζητήσαμε χρηματοδότηση, μας πρότειναν από το Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου να κάνουμε τον Γ. Θαλάσση οικολόγο-ακτιβιστή που πολεμάει τους κακούς καπιταλιστές. Ευτυχώς που δεν έγινε ποτέ αυτή η ταινία». Μάλλον για κάποιον λόγο γίνονται όλα. Ο Μικρός Ήρως μπορεί να μην έγινε ταινία μεγάλου μήκους ή κινούμενο σχέδιο, αλλά οι εκδόσεις που φέρουν το όνομά του και η προσπάθεια του Λεωκράτη Ανεμοδουρά, οι συλλεκτικοί τόμοι, η έκθεση για τα 70 χρόνια από την πρώτη κυκλοφορία και οι ενέργειες γύρω από αυτήν διαψεύδουν τον Κηλαηδόνη. «Όπου κι αν είσαι, θα ’χεις γεράσει / μικρέ μου ήρωα, Γιώργο Θαλάσση». Ο Μικρός Ήρως δεν γερνάει ούτε στα εβδομήντα του ούτε και στα εκατό του χρόνια.

20.02.2023 

πηγή:  

https://www.kathimerini.gr/k/k-magazine/562287661/70-chronia-mikros-iros-h-megali-istoria-toy-thrylikoy-pulp/.

70 χρόνια «Μικρός Ήρως»: H μεγάλη ιστορία του θρυλικού ...

Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

dioskourosnews.com

ΓΙΑΤΙ ΜΑΣ ΑΡΕΣΕΙ Η ΑΛΗΘΕΙΑ

Μπορείτε να μας βρείτε στο Twitter

https://twitter.com/SpartacusGr2

Ο ΜΙΚΡΟΣ ΗΡΩΑΣ-ΛΟΥΚΙΑΝΟΣ ΚΗΛΑΗΔΟΝΗΣ.wmv

πηγή:

katoikossa

2.67K subscribers

518,231 views Dec 29, 2010

Ο Μικρός Ήρως ήταν εβδομαδιαίο ανάγνωσμα που συνέγραψε ο Στέλιος Ανεμοδουράς και διάνθισε με σκίτσα του ο Βύρων Απτόσογλου για μία ολόκληρη 16ετία, από το 1953 έως το 1968 όταν και διακόπηκε για λόγους που είχαν άμεση σχέση με την επιβολή λογοκρισίας που εφάρμοσε το τότε δικτατορικό καθεστώς. Πρόκειται για τις περιπέτειες τριών ηρωϊκών Ελληνόπουλων (του Γιώργου Θαλάσση, της Κατερίνας και του "Σπίθα") κατά τη διάρκεια της κατοχής και του αγώνα τους απέναντι σε Γερμανούς, Ιταλούς και Βούλγαρους φασίστες. Ο Στέλιος Ανεμοδουράς (1917 - 2000) ήταν δημοσιογράφος, εκδότης και συγγραφέας του ιστορικού αναγνώσματος Ο Μικρός Ήρως. Με το έντονο αφηγηματικό του ύφος σφράγισε μια μεγάλη περίοδο της Ελληνικής ιστορίας, τα δύσκολα δηλαδή χρόνια που ακολούθησαν τις περιπέτειες του πολέμου, της κατοχής και της εμφύλιας σύρραξης. ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ: ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ Οι μικροί ήρωες των παιδικών μας χρόνων. Τραγούδι: Ο μικρός ήρως Στίχοι παρμένοι απο το ελεύθερο θέατρο Τραγουδούν οι Λ. Κηλαηδόνης- Δ. Δημοσθένους - Η. Σάϊα

Music1 songs

O Mikros Iros

Loukianos Kilaidonis, Doros Dimosthenous, Iro Saia

Loukianos Kilaidonis Collection

dioskourosnews.com

ΓΙΑΤΙ ΜΑΣ ΑΡΕΣΕΙ Η ΑΛΗΘΕΙΑ

Μπορείτε να μας βρείτε στο Twitter

https://twitter.com/SpartacusGr2

Οδός Ερμού: Δρόμος με ιστορία, μνήμη και γιορτινή ζωντάνια!

 Η οδός Ερμού. Aκουαρέλλα 1851-52.

Οδός Ερμού: Δρόμος με ιστορία, μνήμη και γιορτινή ζωντάνια!

Γράφει ο Ελευθέριος Γ. Σκιαδάς

Είναι πλέον κοινή η παραδοχή ότι στις ημέρες μας η οδός Ερμού ανέκτησε πλήρως τον χαρακτήρα του πιο δημοφιλούς και κεντρικού εμπορικού δρόμου της πρωτεύουσας και όχι μόνο. Με πολυάριθμα καταστήματα διεθνών και εγχώριων εμπορικών σημάτων, προσελκύει χιλιάδες επισκέπτες καθημερινά, τόσο από την Ελλάδα όσο και από το εξωτερικό. Οι εικόνες που καταγράφουν οι τηλεοπτικές και φωτογραφικές κάμερες, ιδιαιτέρως τις τελευταίες ημέρες, πέραν της αυτονόητης ευφορίας που προκαλούν στους εμπόρους, μας καλούν να γνωρίζουμε τη μεταμόρφωση των νεώτερων Αθηνών.

Το όνειρο

Γράψαμε ότι ανέκτησε πλήρως τον χαρακτήρα της, διότι η οδός Ερμού, από τα μέσα του 19ου αιώνος και ακόμη περισσότερο στις αρχές του 20ού αιώνος ήταν ένας περίζηλος και κεντρικός εμπορικός δρόμος. Μέχρι του σημείου που η εφημερίδα «Εστία» έγραφε την περίοδο των Χριστουγέννων του 1902 ότι «το τερπνότερον των ονείρων παντός εμποροϋπαλλήλου των Αθηνών είναι να κατορθώσει να γίνει καμμιά φορά έμπορος της οδού Ερμού»[1]!

Είχε δίκιο η εφημερίδα. Διότι η οδός Ερμού θεωρείτο όχι μόνον εμπορικός αλλά και κοσμικός δρόμος. Είχε σχεδιαστεί ως μία από τις κύριες οδούς των Αθηνών, συνδέοντας την πλατεία Συντάγματος και το εμπορικό κέντρο με την πλατεία Μοναστηρακίου και την περιοχή του Ψυρρή. Ο δρόμος αυτός αποτέλεσε την καρδιά του εμπορίου, αλλά και έναν χώρο κοινωνικής συνάθροισης για τους Αθηναίους όλων των εποχών.

 

Εκστασιασμένος συντάκτης

Μπορεί στην Αθήνα, στα τέλη του 19ου αιώνος να υπήρχαν όλες – όλες 240 άμαξες. Οι άμαξες, όμως, οι οποίες περνούσαν την Ερμού ήταν διάσημες. Ήταν όλες λαντώ με δύο άλογα και οδηγούνταν από αμαξάδες με εντυπωσιακή εμφάνιση: ψηλά καπέλα, μακριές σκούρες ρεντικότες και μπότες ως τα γόνατα. Κρατούσαν με περηφάνια τα μακριά μαστίγια τους και μετέφεραν τους πελάτες και περισσότερο τις πελάτισσες στα καταστήματα της οδού Ερμού.

Πρωταγωνιστούσαν δε τα υφασματάδικα. Εκεί υπήρχαν είδη τα οποία έκαναν τον συντάκτη της «Εστίας» να περιέρχεται σε έκσταση όταν περιέγραφε τα πωλούμενα υφάσματα «τα πλέον ιδιότροπα, τα πλέον πρωτότυπα υφάσματα εις χρωματισμούς και σχήματα, υφάσματα επιδείξεως και απάτης, ολομετάξους γάζας ενός χορού σαν τα άνθη εκείνα, τα συμπαθή δειλινά, τα οποία δεν ζούν παρά μίαν μόνον νύκτα, τρίχαπτα αιθέρια φθοράς, τα οποία μαραίνονται εις την πρώτην πνοήν του ανέμου, χρωματισμούς γραφικούς και ψευδοχρωματισμούς  που λάμπουν ως έναστροι ουρανοί την νύκτα κ’ εξαφανίζονται σαν όνειρα με την πρώτην του ηλίου ακτίνα»[2]!

Η οδός Ερμού, τέλη 19 ου αιώνα. Επιστολικό δελτάριο.

Παροτρύνσεις

Συνέχιζε δε ο εκστασιασμένος ότι «όλα αυτά θα τα εύρη ο τρυφερός των χορών και των δείπνων κόσμος και οι στολισμοί των θεωρείων του Βασιλικού Θεάτρου εις τα εμπορικά της οδού Ερμού, τα οποία αυτάς τας εορταστικάς ημέρας είναι σωστά παρισινά κέντρα, σωστά βιεννέζικα εντευκτήρια»! Η «Εστία» δε παρότρυνε τον κόσμο, πάντα παραμονές των εορτών, να σπεύσει και να περιεργαστεί με άνεση τον πλούτο των ειδών που ήταν προς πώληση «πριν φθάσουν αι παραμοναί των Χριστουγέννων, ότε γίνεται μεγάλη συγκέντρωσις μέχρι συνωστισμού και σαστίσματος εμπόρων και αγοραστών»[3]!

Δηλαδή ήταν τόσο η κίνηση στην οδό Ερμού ώστε τα έχαναν έμποροι και αγοραστές. Γι’ αυτό η εφημερίδα καλούσε να σπεύσουν όσοι επιθυμούσαν να ψωνίσουν τα δώρα τους και διαβεβαίωνε πως τα καταστήματα ήταν καταφορτωμένα «από ό,τι ημπορεί κανείς να επιθυμήση, ό,τι λάμπον και ό,τι πλούσιον, ό,τι κομψόν και ό,τι σοβαρόν, ό,τι παιγνιώδες και ό,τι χρήσιμον»! Προχωρούσε δε ακόμη περισσότερο η «Εστία» γράφοντας πως στην οδό Ερμού οι ενδιαφερόμενες μπορούσαν να βρουν «από το αδαμάντινον στέμμα, το οποίον θα κοσμήση μίαν ωραίαν κεφαλήν δια να την κάμη πλέον ωραίαν» μέχρι «απαστράπτον περιδέραιον το οποίον θα περιβάλη ένα άσχημον λαιμόν, ίνα τον μετασχηματίση ως δια μαγείας εις ωραίον»[4]!

 

Το «Ερμείον»

Η οδός Ερμού, ο «Μεγάλος Δρόμος», είχε αποκτήσει ιδιαίτερο χαρακτήρα και είχε μετατραπεί σε κύρια εμπορική αρτηρία των Αθηνών. Ωστόσο, τα εμπορικά καταστήματα έφταναν μόνο μέχρι την πλατεία Καπνικαρέας. Εξάλλου, εκείνη την εποχή, η οδός Ερμού φιλοξενούσε κατοικίες γιατρών και δικηγόρων, όπως αυτή του Νικόλαου Στεφανίδη, ενός δικηγόρου που δεν άνοιγε το στόμα του χωρίς να απαγγείλει Ομηρικούς στίχους.

Στη μέση της οδού Ερμού, όπου παλιότερα βρισκόταν το «Ερμείον», είχε εγκατασταθεί το Συμβούλιο της Επικρατείας, το οποίο αντικαθιστούσε τότε τη Βουλή. Στην επανάσταση της 3ης Σεπτεμβρίου 1843, το Συμβούλιο συνεδρίασε εκεί υπό το φως λίγων κεριών, καθώς δεν υπήρχε επαρκής φωτισμός, για να συντάξει την ιστορική προκήρυξη που απαιτούσε την αποδοχή συντάγματος από τον βασιλιά Όθωνα.

Η οδός Ερμού. Στο βάθος διακρίνεται ο Ναός της Καπνικαρέας (Edmond
Boissonnas, 1920).

Καταστήματα

Σταδιακά, η οδός Ερμού εξελίχθηκε σε εμπορικό κέντρο. Εκεί άνοιξαν καταστήματα όπως αυτό του Ροδόλφου Μάιφαρτ, που έφερε στην Αθήνα τις τέχνες της βιβλιοδεσίας και των κομψοτεχνημάτων από πόλεις όπως η Βιέννη και το Παρίσι. Ο Μάιφαρτ ήταν γνωστός για την αγάπη του στις όμορφες Βιεννέζες, που συχνά συνόδευαν τις παραγγελίες του και γίνονταν αντικείμενο θαυμασμού από τους Αθηναίους νέους.

Δίπλα του βρισκόταν το κατάστημα του Παύλου Μιχαλαριά, που έμεινε γνωστό για την εισαγωγή εκλεκτών υφασμάτων από την Ευρώπη. Οι Αθηναίοι έσπευδαν να αγοράσουν από εκεί είδη πολυτελείας, δημιουργώντας μία παράδοση αγορών που συνεχίζεται μέχρι σήμερα.

Δίπλα στο κατάστημα του Μάιφαρτ, βρισκόταν το ζαχαροπλαστείο του Τζίτζικα, διάσημο για τα γλυκά «εργολάβοι» και «πάστες Κοπεγχάγης». Το ζαχαροπλαστείο αυτό ήταν σημείο συνάντησης για τους νέους της εποχής, που καλοπεριποιημένοι και πάντα με λουλούδι στο πέτο, περίμεναν να δουν τις κυρίες που περνούσαν από την οδό Ερμού.

Άλλο διάσημο κατάστημα της εποχής ήταν το «Εργαστήριο του Βουγά», κοντά στην Καπνικαρέα, που προσέφερε παιδικά παιχνίδια και στρατιωτάκια από μολύβι, τα οποία έφερνε από τη Νυρεμβέργη. Αυτά τα στρατιωτάκια αποτέλεσαν τον θησαυρό των παιδιών της εποχής και συνέβαλαν στη διαμόρφωση της παιδικής κουλτούρας στην Αθήνα.

 

Μεταπολεμικά

Μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, η οδός Ερμού γνώρισε σημαντικές αλλαγές. Στην περίοδο της Κατοχής, αρκετά από τα καταστήματα υπέστησαν ζημιές ή εγκαταλείφθηκαν, ενώ η οικονομική δυσπραγία επηρέασε την εμπορική κίνηση. Με την απελευθέρωση, η Ερμού άρχισε να ανακάμπτει, καθώς έγινε και πάλι κέντρο εμπορίου και συνάθροισης. Στη δεκαετία του 1950 και 1960, εμφανίστηκαν σύγχρονα καταστήματα μόδας και μεγάλοι εμπορικοί οίκοι, που έδωσαν στην οδό μια πιο κοσμοπολίτικη εικόνα. Η Ερμού εξελίχθηκε σε σύμβολο της αστικής ανάπτυξης της μεταπολεμικής Αθήνας.

Η πεζοδρόμηση της Ερμού, που ολοκληρώθηκε τη δεκαετία του 1990, υπήρξε μια πολυτάραχη διαδικασία γεμάτη προκλήσεις και αντιπαραθέσεις. Η αρχική ιδέα ήταν να δημιουργηθεί ένας εμπορικός πεζόδρομος, που θα εξυπηρετούσε τόσο τους επισκέπτες όσο και τους ντόπιους, προσφέροντας έναν πιο άνετο χώρο για ψώνια και περίπατο. Ωστόσο, η πρόταση συνάντησε αντιδράσεις από τους ιδιοκτήτες καταστημάτων και τους οδηγούς, που ανησυχούσαν για την πρόσβαση και τη μείωση της κίνησης. Παρά τις δυσκολίες, το έργο προχώρησε, και σήμερα η πεζοδρόμηση της Ερμού θεωρείται μια από τις πιο επιτυχημένες αστικές παρεμβάσεις στην Αθήνα.

 

Γιορτινή οδός

Η οδός Ερμού είχε πάντα έναν ιδιαίτερο χαρακτήρα κατά τις ημέρες των Χριστουγέννων. Από τις αρχές του 20ού αιώνα, ο δρόμος γέμιζε με στολίδια και φώτα, δημιουργώντας μια γιορτινή ατμόσφαιρα. Τα καταστήματα διαγωνίζονταν στις βιτρίνες, παρουσιάζοντας τα πιο εντυπωσιακά εμπορεύματα, ενώ οι μυρωδιές από κάστανα, κουραμπιέδες και μελομακάρονα πλημμύριζαν τον αέρα. Οι Αθηναίοι συνέρρεαν στην Ερμού για να αγοράσουν δώρα και να ζήσουν την εορταστική εμπειρία.

Σήμερα, η οδός συνεχίζει αυτή την παράδοση, με τον δρόμο να στολίζεται με λαμπιόνια και γιρλάντες, και οι βιτρίνες να μαγεύουν μικρούς και μεγάλους. Οι μουσικοί του δρόμου προσθέτουν μελωδίες στην ήδη γιορτινή ατμόσφαιρα, ενώ οι περαστικοί απολαμβάνουν ζεστά ροφήματα και πρόχειρα φαγητά του δρόμου, κάνοντας την Ερμού το κέντρο της χριστουγεννιάτικης χαράς στην Αθήνα.

 πηγή:

https://www.taathinaika.gr/odos-ermou-dromos-me-istoria-mnimi-kai-giortini-zontania/.

dioskourosnews.com

ΓΙΑΤΙ ΜΑΣ ΑΡΕΣΕΙ Η ΑΛΗΘΕΙΑ

Μπορείτε να μας βρείτε στο Twitter

https://twitter.com/SpartacusGr2